Kategori:
“Hüküm etme” anlamına gelen demokrasi, idare edilenlerin yönetime katılımına dayanan bir hükümet yöntemidir. Doğrudan demokrasi ve temsili olmak üzere iki uygulama şekli vardır ve bunlar arasındaki fark oldukça basittir. Doğrudan demokraside, vatandaşlar belirli konular ile ilgili yasalar ya da referandumlar önererek, kamu görevlisi adaylarını belirlemeye yönelik oy vererek ve işlerini yapmayan kamu görevlilerine, görevlerini hatırlatarak ülke yönetiminde doğrudan karar alırlar. Temsili demokraside ise seçmen adına önemli kararlar almak için küçük bir grup vekil görev yapar. Her iki durumda da, halkın varlığı hükümetin temel taşı olmasına rağmen, hükümet farklı şekillerde yönetilir.
Doğrudan demokrasinin klasik bir örneği kasaba toplantısıdır. Amerika’nın kuzeydoğu köşesinde bulunan New England’da yer alan birçok şehir, oy kullanmak isteyen tüm vatandaşların katılabileceği yıllık toplantılar düzenler. Bir kasaba toplantısında vatandaşlar, kasaba idaresi ile ilgili hangi işlere ne kadar fon tahsis edileceğine kadar karar verebilir veya topluluğun daha sorunsuz çalışmasını sağlamak için yeni yasalar önerebilirler.
Temsili demokrasinin iyi bilinen bir örneği ise, ABD’de “Senato” ve “Temsilciler Meclisi” olarak anılan iki kamaralı meclisten oluşur. 100 üyesi bulunan Senato, her eyaletten iki temsilcinin katılımı ile meydana gelir ve her temsilci kendi eyaletinin haklarını korumak üzere görev yapar. Temsilciler Meclisi ise, halkı temsil etmek üzere eyaletlerin nüfus oranına göre belirlenir ve günümüzde üye sayısı 435’tir. Bu iki meclis arasında her ne kadar ast-üst ilişkisi bulunmamakta olsa da, Temsilciler Meclisi’nden geçen bir tasarı, Senato’da veto edilebilmektedir.
Her iki demokrasi türünün yeri ayrıdır. Doğrudan demokrasi, tıpkı New England’da olduğu gibi, aktif olarak hükümet etmeye dahil olacak vatandaşların bulunduğu küçük bir toplulukta iyi bir şekilde çalışır. Ancak büyük bir ülke için verimli çalışacak bir yöntem değildir. Ayrıca doğrudan yönetime katılacak olan halkın oy vermeleri gereken konularda bilgili olmaları, dolayısıyla eğitilmeleri ve aktif olarak yönetime katılmaları gerekir. Temsili Demokrasi ise, deneyimli seçilmiş yetkililer aracılığıyla daha düzenli ve yönetilebilir bir süreç yaratır.
Kısacası, doğrudan demokrasiler, toplum üyelerinden doğrudan katılım talep ederken, temsili demokrasiler dolaylı katılıma dayanır. Önemli olan hem doğrudan demokrasinin hem de temsili demokrasinin, hiçbir görevlinin sınırlarını aşmamasını sağlamak üzere tasarlanmış denetim ve dengelere dayanmasıdır.