Kategori:
Adrenalin, böbrek üstü bezlerinin (adrenal bezler) yüksek stres ya da heyecanlı bir duruma bağlı olarak ürettiği bir hormondur. Bu güçlü hormon insan vücudunun şiddetli strese cevap verme sisteminin bir parçasıdır. Adrenalin; kalp atışlarının hızlanması, kan damarlarının daralması ve hava akışının genişlemesi ile kaslara kan akışını ve akciğere oksijen taşınmasını arttırır. Buna ek olarak, bu hormon hayati tehlike bulunan durumlarda şok etkisi yaratarak hastayı iyileştirmek adına kullanılır. Bazı ülkelerde adrenalin hormonu, epinefrin olarak da anılmaktadır.
Adrenalin Bezleri
Böbreklerin üstünde yer alan adrenal bezleri, ortalama 7.62 cm uzunluğundadır. Adrenalin, bu bezlerin ürettiği hormonlardan sadece biridir. Noradrenalin ve dopamin ile birlikte epinefrin (adrenalin) de strese cevap veren katekolaminler grubunda yer almaktadır. Bu üç hormon, çeşitli vücut dokuları ile heyecan, panik ve korku durumunda salgılanır.
“Savaş ya da Kaç” Yanıtı
“Savaş ya da kaç” terimi, vücudun çok stresli durumlara karşı gösterdiği tepkiyi ifade etmek için kullanılır. Vücut, tehlikeli duruma karşı hızla adapte olur. Örneğin; ani bir olay karşısında fiziksel performansın artması, hızla akciğere oksijen taşınmasını beraberinde getirir. Kanın kalbe, akciğerlere ve başlıca kas gruplarına taşınmasını sağlayan kan damarları kasılarak sıvı akışının hızlanmasına yardım eder.
Tehlikeli bir durumla karşı karşıya olan bir insanın adrenal salgıları ve diğer hormonlar kanına karışır. Vücut sistemi bu hormonlara saniyeler içinde reaksiyon gösterir ve kişiye fiziksel destek verir. Güç ve hız artar ve vücudun acıya karşı duyarlılığı azalır.
Yan Etkileri
Güç ve performansta gözle görülür artışın yanında, adrenalin hormonu farkındalığın artmasına ve solunumun hızlanmasına neden olur. Kişi kendini daha yorgun ve hassas hissedebilir. Bu etkiler kişinin durumuna göre ortalama bir saat sürebilir. Stres arttığında fakat ortada bir tehlike olmadığında, kişi kendini yorgun ve sinirli hissedebilir. Çünkü adrenalin glikozun serbest bırakılmasına, kandaki şekerin artmasına ve ihtiyaç yokken vücuda enerji salgılanmasına neden olmaktadır. İnsanların çoğunun stresli bir olaydan sonra dinlenmeyi tercih etmesinin sebebi budur.
Zaman zaman insanın hayatta kalması için anahtar rol oynayan adrenalin, uzun dönemde vücut üzerinde zararlı etkiler meydana getirebilir. Hormon seviyesinin uzun süre yüksek seyretmesi, kalp kasları üzerinde bir baskı meydana getirmekte ve kalp rahatsızlığına neden olabilmektedir. Buna ek olarak kanda yüksek seviyede bulunan adrenalin, uykusuzluk (insomnia), sinir ve kronik strese yol açabilmektedir.
Medikal Kullanımı
1904 yılında ilk sentezlendiğinde adrenalin anafilaksi (alerjik reaksiyon) tedavisinde kullanılmıştır. Ağır alerjik reaksiyon gösteren insanlar epinefrin taşıyarak acil durumlarda bunu uygular ve rahatsızlık kolaylıkla yönetilebilirdi. Ayrıca adrenalin düşük kalp debisinin tedavisinde kullanılacak ana ilaçlardan biridir. Kişinin kalp atışlarının arttırılmasında kullanılır. Buna ek olarak, kalp, akciğer ve beyin gibi hayati organlardaki kana konsantre olarak kişinin iyileşmesine yardımcı olmaktadır.